Wat is paardenwelzijn?

Paardenwelzijn is een term die veel wordt gebruikt in de paardensector. Maar wat betekent dit nou eigenlijk?

Paardenwelzijn is al een tijdje een ‘stokpaardje’ van mij.
Ik heb HBO Paard & Management gestudeerd aan de Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Daarna heb ik de leergang Paardenwelzijn gevolgd bij de Freestyle Academy van Emiel Voest. Paardenwelzijn was ook de rode draad in de instructeurs- en revalidatieopleidingen die ik vervolgens heb gevolgd.

We gaan even een paar jaar terug in de tijd, naar mijn afstudeeronderzoek…
Voor mijn afstuderen heb ik, samen met een afstudeerpartner, een onderzoek gedaan naar de wensen en behoeften van betrokkenen in de paardensector waar het aankomt op paardenwelzijn en het meten daarvan.

Hiervoor heb ik verschillende mensen geïnterviewd, zowel particulieren als professionals, om verschillende invalshoeken te krijgen.

In dit onderzoek hebben we aan de deelnemers gevraagd wat zij dachten dat paardenwelzijn is. Die vraag heb ik ook gesteld toen ik een paar jaar geleden met een stand op Equiday stond. In beide gevallen was het opvallend dat mensen niet zozeer een definitie benoemden, maar vooral randvoorwaarden.

Dat vond ik heel interessant, want paardenwelzijn is dus niet een term waarbij iedereen meteen een duidelijke definitie in het hoofd heeft.

De definitie van paardenwelzijn

Als je gaat googelen kun je verschillende definities vinden, en veel daarvan komen behoorlijk overeen. Dat je veel kunt vinden komt doordat dierenwelzijn niet bepaald een nieuw onderwerp is.

In 1965 heeft de Brambell-commissie vijf vrijheden geformuleerd waarmee volgens hen het dierenwelzijn gewaarborgd zou worden.

Die vrijheden zijn:

• Het dier is vrij van honger, dorst of onjuiste voeding
• Het dier is vrij van thermaal en fysiek ongerief
• Het dier is vrij van verwonding of ziekten
• Het dier is vrij van angst en chronische stress
• En het dier is vrij om een normaal, soorteigen gedragspatroon te vertonen

Deze vrijheden gaan vooral uit van het ontbreken van negatieve aspecten.

Tegenwoordig worden ook de gevoelens van dieren meegenomen.
Zo is de huidige definitie:
Een individu verkeert in een staat van welzijn wanneer het in staat is zich actief aan zijn levensomstandigheden aan te passen en daarmee een toestand kan bereiken die het als positief ervaart.

Welzijn gaat dus niet alleen om het fysieke welzijn (is het paard gezond) maar ook om het geestelijke welzijn (hoe voelt het paard zich).

Het beoordelen van welzijn

Om het welzijn van een paard te beoordelen is het belangrijk om te kijken naar verschillende aspecten, zoals:

• Huisvesting
• Voeding
• Gedrag
• Gezondheid
• Vrije beweging
• Training
• Sociaal contact met andere paarden
• De mens-dier relatie

Het is lastig om al deze aspecten objectief te meten. Voor huisvesting kun je natuurlijk kijken naar hoe groot de stal van een paard is en hoe lang ze naar buiten kunnen en daar kun je dan een waarde aan hangen en een oordeel over hebben.
Maar wat is dan goed? En wie bepaalt wat goed is?

Wettelijk is wel vastgelegd dat dieren voldoende ruimte moeten hebben, voor paarden zijn de minimale boxafmetingen ook vastgelegd.
Bij pony’s tot 1,56 m geldt de regel dat de box een afmeting moet hebben van twee keer de stokmaat in het kwadraat. Als voorbeeld: voor een pony van 1,50 m kom je dan uit op 9 vierkante meter.
Voor paarden groter dan 1,56 m geldt dat de box 10 vierkante meter moet zijn.

Daarnaast is ook wettelijk vastgelegd dat dieren een droge en schone ligplek moeten hebben, dat er voldoende licht moet zijn en dat er in stallen geen uitstekende scherpe randen mogen zijn waar ze zich aan kunnen verwonden.

Ook is vastgelegd dat dieren niet te zwaar werk mogen doen of werk waar ze niet voor geschikt zijn. En ik denk dat het hier nog wel eens mis gaat. Omdat paarden goed zijn in het verbergen van pijn zou het kunnen dat we te laat doorhebben dat een paard niet geschikt is voor wat er van hem wordt gevraagd.

En je kunt niet zeggen: als ik de huisvesting of de voeding op orde heb, dan is het welzijn van mijn paard goed. Het gaat om het totaalplaatje.
Dit kan behoorlijk lastig zijn. Het is vaak niet mogelijk om de perfecte situatie te creëren.
En we kunnen ons ook afvragen wat de ‘perfecte’ situatie nou eigenlijk zou zijn.

Een aantal factoren waar je mee te maken hebt zijn bijvoorbeeld:

• Ruimte:
  Hoeveel ruimte heb je ter beschikking en wat mag je daarmee doen? In Nederland hebben we geen enorme vlaktes waar we de paarden op kunnen zetten. Vaak ben je ook nog afhankelijk van wat er mag volgens het bestemmingsplan.
• Financiën
  Paarden houden kost nou eenmaal geld. Maar de kosten van het houden van paarden kunnen enorm verschillen. Soms kost jouw ideale situatie meer dan je op dit moment kunt besteden.
• Kennis
  Dingen worden vaak gedaan op de manier waarop ze altijd al worden gedaan. En als je niet beter weet kun je het ook niet beter doen.
• Tijd
  Hoe je een paard houdt heeft veel invloed op hoeveel tijd je eraan kwijt bent. Staat je paard aan huis? Dan zul je veel zelf moeten doen. Als je een paard in pension hebt staan, hoef je er soms alleen maar heen om te trainen.

Als je in pension staat mag je vaak ook niet alle beslissingen zelf nemen. Zo kun je niet altijd besluiten hoe vaak en lang jouw paard naar buiten gaat of wat voor ruwvoer jouw paard krijgt.
Het kan daardoor zijn dat het welzijn van jouw paard niet zo goed is als jij zelf zou willen.

Je kunt ook niet altijd voorkomen dat jouw paard geblesseerd raakt of ziek wordt. Hoewel dit dus een ‘aantasting’ van het welzijn is, kun je daar niet altijd iets aan doen.

Wat kun je dan wel doen?

Je kunt zorgen voor:

• Schoon en vers drinkwater
• Voldoende ruwvoer van goede kwaliteit
• Dat je paard nooit te lang zonder ruwvoer staat
• Voldoende beweging
• Sociaal contact met andere paarden
• Een goed passend zadel en hoofdstel
• Op tijd naar de hoefsmid, tandarts en dierenarts
• De juiste behandelaars tijdig inschakelen
• Bewust trainen
• De voeding afstemmen op de behoefte van je paard

En dit betekent misschien wel dat:

• Je van stal moet veranderen
• Je zelf ander ruwvoer moet inkopen
• Je een schema op moet zetten voor voerbeurten of om de paarden binnen- en buiten te zetten
• Je nog eens kritisch naar je training moet kijken

Ik zeg niet dat je alles in één keer moet veranderen.
Blijf kijken wat je binnen jouw mogelijkheden kunt verbeteren. En hier wil ik echt de nadruk leggen op ‘binnen jouw mogelijkheden’.

Tot slot

Er is dus wel een definitie voor paardenwelzijn maar het is ook een complex begrip, dat uit meerdere aspecten bestaat. En het is echt lastig om het goed te doen.

Als je altijd blijft kijken naar wat beter kan en stappen blijft zetten om het welzijn van je paard te verbeteren, denk ik dat je heel goed bezig bent.

Dus laten we er vooral samen naar streven dat we het paardenwelzijn blijven verbeteren en dat onze paarden niet alleen gezond maar ook gelukkig zijn!

Wil je graag actief met paardenwelzijn aan de slag? Binnenkort start ik weer met mijn traject rondom dit thema. Je kunt je nu alvast inschrijven voor de wachtlijst – dan hoor je als eerste wanneer er plek vrijkomt.

👉 Schrijf je hier in voor de wachtlijst